POLSKIE DOKUMENTY PASZPORTOWE NA PRZEŁOMIE WIEKÓW

Opublikowano: środa, 23 czerwiec 2021

Monika KRUCIŃSKA
Centralny Ośrodek Szkolenia Straży Granicznej im. Marszałka Polski Józefa Piłsudskiego – Koszalin 2013
                                                     
     Od momentu wprowadzenia pierwszego dokumentu uprawniającego do przekraczania granic, polskie paszporty przeszły radykalną ewolucję zabezpieczeń. Obecnie wiele dokumentów, z uwagi na dziesięcioletni okres ważności po-siada jedynie wartość historyczną, a dla właścicieli także sentymentalną. Najstarsze zaliczane do archiwalnych eksponatów wypełniły gabloty licznych wystaw czy muzeów.
     Etymologia słowa „paszport” wyjaśnia jego podstawowe – praktyczne zastosowanie. W średniowiecznej Europie, zwłaszcza we Francji oraz w księstwach włoskich, mianem paszportu określano różnego rodzaju dokumenty po-zwalające kupcom na wjazd do miasta o dowolnej porze. W języku francuskim passer oznacza (między innymi) przechodzić, zaś la porte – drzwi, bramę do miasta.


     Jak podają historyczne źródła przez wiele wieków w większości krajów nie istniał obowiązek posiadania paszportu jako dokumentu potrzebnego do podróży zagranicznej. Wyjątkiem była Carska Rosja oraz Imperium Osmańskie.
     Pierwsze znaczne uregulowania prawne i dokumenty do podróży zagranicznych zaczęto wprowadzać dopiero w XIX wieku. Pierwsze powszechne paszporty i obowiązek posiadania ich do przekraczania granic wprowadzono w 1867 roku we Francji, a sześć lat później w Imperium Brytyjskim i Królestwie Włoch, zaś w 1889 w USA. W następstwie I wojny światowej znacznie zaostrzono prawo paszportowo – celne w Europie.
     Po II wojnie światowej w krajach tzw. Bloku Sowieckiego wydawanie pozwoleń na wyjazdy zagraniczne i paszportów stało się bardzo ograniczone. Obecnie dzięki przemianom politycznym po 1989 oraz rozszerzeniu się Strefy Schengen, paszporty nie są już wymagane do podróży pomiędzy większością krajów Europy.

     Poniżej prezentuję eksponaty oraz obowiązujące wzory polskich pasz-portów kładąc nacisk na ich cechy szczególne.
     Pierwszy przedstawiony dokument na froncie papierowej okładki prezentuje nazwę Dowód Osobisty, jednak po otwarciu dowiadujemy się iż w rzeczywistości jest to paszport Serii E. Paszport ten uprawniał do wielokrotnego w obie strony przekraczania granicy polskiej w terminie jego ważności pod warunkiem uzyskania dla każdego nowego wyjazdu z Polski (z wyjątkiem pierwszego) zezwolenia któregokolwiek z urzędów wystawiających paszporty zagraniczne. W przypadku, gdy strony paszportu od 9 do 14 oznaczone były pieczęcią stemplem specjalnym ”Wielokrotny; zezwolenie zbędne” – uzyskanie zezwolenia na tym paszporcie przed każdym wyjazdem było niepotrzebne.
     Strony od 17 do 24 przeznaczono na adnotacje i wizy polskich przedstawicielstw konsularnych za granicą. Natomiast strony od 25 do 40 dotyczyły uwag i zezwoleń urzędów i przedstawicielstw cudzoziemskich.
     Powyższy dokument wydano 6 czerwca 1930 roku obywatelowi polskiemu na podróż do Czechosłowacji, Niemiec i Szwajcarii.

Obwoluta oraz strona tytułowa paszportu serii „E” wydanego w 1930 roku1.

     Na str. 3 organ upoważniony do jego wydania (Dyrektor Policji) określił termin ważności, który w tym przypadku nie przekroczył 1 roku.

Strona 2 i 3 paszportu serii „E”2.

     Na stronie 2 zawarto dane rysopisowe właściciela, a na stronie 4 fotografię, którą przyklejono do podłoża i zabezpieczono dwoma pieczęciami tuszowymi organu wydającego o średnicy 42 mm.
     Personalizacja dokumentu wykonana jest odręcznie piórem ko-loru czarnego. W dokumencie przewidziano miejsce na wpisanie osób towarzyszących posiadaczowi tzn.: żony, dzieci.

Strona 4 i 5 paszportu serii „E”3.

     Do wyprodukowania dokumentu użyto papier pozbawiony wy-bielaczy optycznych. Z zastosowanych technik drukarskich na uwagę zasługuje druk offsetowy wykorzystany do naniesienia giloszu oraz nazw rubryk. Seria i numer dokumentu nosi cechy druku wypukłego. Strony dokumentu z okładką połączono dwoma zszywkami metalowymi.



Strony przeznaczone na wizy i adnotacje polskich przedstawicielstw konsularnych za granicą4.

     Na stronie 40 paszportu odnajdujemy stopkę drukarska informu-jąca nas, że dokument wytworzono w Drukarni Państwowej 14 marca 1929 roku.
     Kolejny prezentowany paszport Serii I wydano 8 kwietnia 1931 roku. Dokument oprawiony był w okładki kartonowe w obwolucie o podłożu płóciennym, na której to prezentują się: nazwa dokumentu, godło, nazwa kraju.
     Zgodnie z adnotacją umieszczoną na stronie 8 paszport uprawniał do wielokrotnego przekraczania granicy w terminie jego ważności, o ile na stronie 7 tej ważności nie ograniczono. Na tym konkretnym przykładzie możemy zauważyć, że ważność tego dokumentu wynosiła 7 miesięcy, a na stronie 7 w „Uwagach” pojawia adnotacja: „Paszport ważny na jednorazowy wyjazd za granicę”.



Obwoluta paszportu serii „I” wydanego w 1931 roku5.

Na zdjęciu: ważność dokumentu6 i dane rysopisowe7.

     Nadruki na stronach paszportu wykonano drukiem płaskim w dwóch językach: polskim, i francuskim.
     Na uwagę zasługuje ręczny sposób personalizacji dokumentu, środkiem piszącym w kolorze czarnym. W dokumencie, który posiadał 40 stron dokładnie opisano przeznaczenie każdej z nich.
     Fotografię posiadacza umieszczoną na stronie 3 zabezpieczono 4 pieczęciami tuszowymi organu wydającego umieszczonymi w każdym rogu fotografii.
     Jako organ uprawniony do wydawania paszportu pojawia się Starosta Powiatowy.

Na powyższym zdjęciu: fotografia posiadacza8.

     Zabezpieczenia dokumentu są na niskim poziomie. Techniki drukarskie to w przewadze offset, którym naniesiono nazwy rubryk i nadruki oryginalne. Paszport nie posiada tła. Seria i numer dokumentu wykazuje cechy druku wypukłego. Podobnie jak w pierwszym omawianym dokumencie karty złączono z okładką za pomocą metalowych zszywek.
     W latach 60 i 70 XX wieku obywatelom polskim wydawano nieco inny rodzaj dokumentu uprawniającego do wyjazdu za granicę tzw. wkładkę paszportową. Był to rodzaj dokumentu podróży, uprawniającego do przemieszczania się po niektórych krajach tzw. „demokracji ludowej”. Wkładka paszportowa nie zawierała zdjęcia jej posiadacza, wobec czego ważna była tylko łącznie z polskim dowodem osobistym.
     W połowie lat 70. nastąpiło złagodzenie zasad przekraczania granic w obrębie „demoludów”. Do przekraczania granicy potrzebny był dowód osobisty z odpowiednią adnotacją uprawniającą do przekraczania granicy.
     Zrezygnowano z użycia „wkładek paszportowych wielokrotnych” w formie książeczek, natomiast do podróżowania o Jugosławii, wówczas traktowanej odmiennie od pozostałych europejskich krajów bloku wschodniego, niezbędne były inne wkładki paszportowe, ważne tylko do jednokrotnego wyjazdu z Polski i powrót do kraju.



Wkładka paszportowa wydawana w latach 60-tych i 70-tych XX wieku9.

     W dokumencie tym widnieją nadruki w dwóch językach, odpowiednio: polskim, rosyjskim.
     Na stronie 4 organ wydający – Komendant Miejski Milicji – określił ważność wkładki na 5 lat.
     Dokument wypełniano czcionką maszynową.
     Dokument posiada zasadniczy system zabezpieczeń w papierze tj. papier pozbawiony wybielaczy optycznych oraz bieżący dwutonowy znak wodny.
     Zabezpieczenia na papierze to przede wszystkim offset oraz druk wypukły, którym naniesiono numer wkładki na stronie personalizacyjnej.


Znak wodny zamieszczony we wkładce paszportowej10.



Strona personalizacyjna11.

     Na obwolucie wkładki paszportowej przy dość dużym powięk-szeniu można dostrzec charakterystyczne tłoczenia, które zastosowano także w kolejnym omawianym dokumencie.

Fragment tłoczeń na obwolucie wkładki paszportowej11a.

     Lata 80-te i 90-te XX wieku to okres funkcjonowania paszportów serii „P” i „R”. Można powiedzieć, że nastąpił powrót do pierwotnej formy dokumentu, jednak uzyskanie dokumentu szczególnie na początku lat 80 nie było sprawa łatwą i oczywistą. Organ wydający, odpowiednio: w kraju – Naczelnik Wydziału Paszportów WUSW, za granicą: – konsul, na stro-nie 6 za pomocą stampili określał ważność dokumentu. Średnio, jedno-razowo na okres 5 lat z możliwością wznowienia ważności. Adnotację o zmia-nach nanoszono na stronach 8, 10, 12, 14.

Na zdjęciu obok: okładka paszportu serii „P”12.

     W dokumencie występuje pod-stawowy system zabezpieczeń. Posiadał 36 numerowanych stron i oprawiony był w obwolutę koloru granatowego o podłożu płóciennym. Na froncie złotym tłoczeniem naniesiono nazwę dokumentu, godło obo-wiązujące w tym okresie oraz nazwę kraju. W podłożu papierowym umiejscowiono centralnie wielotonowy znak wodny, zmie-niający się w układzie pozytyw – negatyw oraz włókna zabezpieczające. Należy zauważyć brak precyzji znaku wodnego w poszczególnych dokumentach – rozmycie, przesunięcia na stronach.
     Z zabezpieczeń w druku na uwagę zasługuje tłoczenie wypukłe na obwolucie oraz typografia serii i numeru na stronach nieparzystych do połowy dokumentu. Barwny gilosz posiada cechy druku reliefowego. W dokumentach serii P do oznaczenia PO od strony 19 dokumentu w górnej części widoczna jest perforacja mechaniczna numeru dokumen-tu, w późniejszych seriach i w dokumencie serii R tego zabezpieczenia nie ma. Na czwartej stronie okładki widoczny jest i wyczuwalny pod pal-cem tłoczony numer dokumentu. W świetle ultrafioletowym możemy za-uważyć jedynie włókna zabezpieczające. Karty paszportu połączone są z okładką nicią introligatorską białą ściegiem łańcuszkowym. Pomimo niejednokrotnie ograniczonego terminu ważności po wykorzystaniu stron dokumentu na adnotacje odprawy granicznej istniała możliwość doklejenia tzw. Wkładki uzupełniającej, zawierającej dodatkowe 14 stron.



Znak wodny z paszportu serii ”P”13.

     Fotografię przyklejaną na stronie 3 zabezpieczano pieczęcią tłoczoną organu wydającego o średnicy 36 mm w prawym dolnym rogu oraz 2 Izami w lewym dolnym i prawym górnym rogu. Paszport wypełniany był drukarką igłową. Nadruki oryginalne w dokumencie występowały w trzech językach: polskim, rosyjskim i francuskim.




Strony personalizacyjne paszportu serii „P”.

     W dolnej części pierwszej wyklejki, w niektórych dokumentach zamieszczano stampilę do wypełnienia dotycząca Numeru Pesel posiadacza. 
     Początek lat 90-tych XX wieku to nowa era dla doku-mentów podróży, z dniem 01.01.1992 r. rozpoczęto wyda-wanie paszportów serii „AA”/”BM” (na zdjęciu). Wyda-wano je do 31.12.2002 r. na okres 10 lat (bez możliwości przedłużania) z ważnością na wszystkie kraje świata i z pra-wem wielokrotnego przekracza-nia granicy przez przeznaczone oraz otwarte dla ruchu granicz-nego przejścia graniczne. W paszporcie mogły wystąpić ograniczenia do jednokrotnego przekroczenia granicy oraz po-wrotu. 

Paszport serii"AA"/"BM"14

     Oprawiony w okładki z miękkiego kartonu w obwolucie koloru granatowego z naniesio-nymi na froncie foliodrukiem nazwą dokumentu oraz nazwą kraju Rzecz-pospolita Polska, dokument posiadał 32 numerowane strony. Kluczowe zabezpieczenia na które warto zwrócić uwagę jest na pewno umieszczo-ny w papierze wielotonowy znak wodny oraz nitka zabezpieczająca z mikrodrukiem – reagująca w świetle ultrafioletowym.
     Natomiast w dokumencie nie umieszczono włókien za-bezpieczających. Na pierwszej wyklejce możemy zaobserwować wklę-słodruk, którym naniesiono tarczę z godłem oraz w świetle skośnym efekt kątowy. Na stronie tytułowej umieszczono serię i numer dokumentu ty-pografią w kolorze czarnym. Co ciekawe element ten nie reagował na promienie ultrafioletowe.
     Po raz pierwszy w paszporcie zastosowano zabezpieczenie drukarskie techniczne tzw. znacznik stron, widoczny w świetle dziennym oraz ukryty – dostrzegalny tylko w świetle ultrafioletowym.
     Dokument był przystosowany do odczytu maszynowego, jednak w tamtym okresie często zdarzały się przypadki ręcznego wypisywania, co rzecz jasna uniemożliwiało odczyt komputerowy. 


Strony wizowe paszportu serii ”BM”15.

     Zasługujące na uwagę zabezpieczenie zostało zastosowane na stronie personalizacyjnej w celu ochrony przed wymianą danych i foto-grafii.
     Strona personalizacyjna w tych dokumentach zajmowała miej-sce drugiej wyklejki.
     Fotografia analogowa została zabezpieczona folią oraz elemen-tami graficznymi godło w prawym dolnym rogu fotografii, stylizowane litery "RP" w lewym górnym rogu.
     W paszportach serii: AA – zastosowano technikę druku rakielowego, BM – element ten występował w postaci linii ciągłej.


Strona personalizacyjna paszportu serii „BM”16.

Druk rakielowy jako zabezpieczenie fotografii w paszporcie serii AA17.



Zabezpieczenie fotografii w paszporcie serii BM18.

     W serii „AA” od numeru 0000001 do 8999999 występowała folia starego typu, przeszywana przez środek dokumentu. Jej część było widać na pierwszej wyklejce. W paszportach serii „AA” od numeru 9000000 oraz w paszportach „BM” występowała folia nowego typu, której nie przeszywano: posiadała zaokrąglone rogi i mieściła się cała na stronie personalizacyjnej. Wszystkie dane wpisane do paszportu znajdują się pod nadrukiem określającym rodzaj wpisu wykonanym w j. polskim i angielskim wielkimi literami czcionką OCR–B. Pozycje dotyczące dat np. DATA URODZENIA/DATE OF BIRTH, DATA WYDANIA/DATE OF IS-SUE wypełnia się zgodnie z normą ISO – np. 24 STY/JAN 06.
     W dokumentach wypełnianych maszynowo zastosowano przy personalizacji tzw. zasadę pionowej linii, co oznacza, że wszystkie wpisy umieszczone są dokładnie jeden pod drugim. Przy wpisie opcjonalnie drugiego imienia posiadacza, pierwsza litera jest umieszczona dokładnie pod ostatnią literą kodu kraju, oraz ostatnia litera oznaczająca obywatelstwo pisane w języku angielskim etc.



Strona personalizacyjna – zasada pionowej linii19.

     Zabezpieczenia widoczne w świetle ultrafioletowym prezentują się na już na pierwszej wyklejce, ponadto na stronie personalizacyjnej oraz stronach wizowych. 


Strona personalizacyjna paszportu serii „BM” w świetle ultrafioletowym20.

Na zdjęciu powyżej: strona wizowa w świetle ultrafioletowym21. 

     Karty paszportu połączone są z okładką nicią introligatorską, białą ście-giem łańcuszkowym, która wykazuje ak-tywność w świetle ultrafioletowym.
     Bariera ochronna w postaci folii zabezpieczającej, która miała skutecznie chronić dokument przed ewentualnym przerobieniem okazała się niewystarczająca. Folia samoprzylepna stosowana w paszportach „AA” po krótkim czasie używania paszportu samoczynnie marszczyła się i odstawała po bokach. Z kolei folia matowa była mało elastyczna i łamliwa
     Następny wprowadzony wzór polskiego paszportu dziesięcioletniego nadal obowiązuje: jest to dokument o początkowej serii „AB”. Pierwszy paszport z tego wzoru spersonalizowano 01.06.2001 roku, a ostatni 13.02.2006 roku.
     Paszport serii „AB” (na zdjęciu obok okładka tego paszportu22) oprawiony jest w okładki z miękkiego kartonu w obwolucie koloru bordowego o fakturze skóry groszkowej. Na zewnętrznej stronie okładki (od góry) widnieje napis: "RZECZPOSPO-LITA POLSKA". Pośrodku znajduje się godło państwowe, a poniżej napis: „PASZ-PORT”. Nadruki te wykonane są w kolorze złotym. Paszport posiada 32 strony oraz wkładkę personalizacyjną.

Okładka paszportu serii "AB"22

     Zabezpieczenia, które mogą zwrócić naszą uwagę to oczywiście te umieszczone w papierze, a mianowicie znak wodny zarówno na kartach jaki i na wklejce personalizacyjnej w polu odczytu maszynowego. Ponadto nitka zabezpieczająca z mikrodrukiem – nie reagująca w świetle ultrafioletowym oraz włókna widoczne w świetle ultrafioletowym w kolorze niebieskim i amarantowym.
     Z technik drukarskich zastosowano wklęsłodruk na obu wyklejkach, również w połączeniu z efektem kątowym i farbą OVI. Seria i numer dokumentu widoczna na stronie 1 została naniesiona drukiem typograficznym.
     Gilosz paszportu, niejednorodny na stronach prezentuje się w postaci linii falistych w odcieniach bordo z licznymi mikrodrukami. 


Na zdjęciu: strony wizowe paszportu serii „AB”23.

      W górnej części kart 1 – 32 łącznie z okładką za-stosowano perforację laserową serii i numeru.
     We wcześniejszych egzemplarzach karty pasz-portu połączone są z okładką nicią introligatorską białą, a od serii „AD” biało różową. Nić wykazuje aktywność w świetle ultrafioletowym.
     Rewolucyjnym zabezpieczeniem okazało się wprowadzenie do paszportu wkładki personalizacyjnej poliwęglanowej. Zastosowanie ta-kiego składnika dokumentów stwarzało możliwość zaimplementowania dodatkowych zabezpieczeń specjalnych.
     W paszportach tego wzoru od serii „AD” na stronie personalizacyjnej po prawej stronie wizerunku posiadacza naniesiono sitodrukiem litery RP wykazujące luminescencje w świetle ultrafioletowym o długości fal 254 nm. 


Strona personalizacyjna paszportu serii „AB”24. 


Litery RP wykazujące luminescencję w świetle ultrafioletowym o długości fal 254 nm25.

      Strona personalizacyjna po raz pierwszy w polskim paszporcie została wyposażona w element holograficzny. W opisywanym dokumen-cie również po raz pierwszy cześć nadruków wykonano przy użyciu farby metamerycznej, która pod działaniem światła podczerwonego powoduje brak widoczności niektórych elementów. Po raz pierwszy na stronie per-sonalizacyjnej paszportu pojawia się także wypełniony numer ewidencyj-ny PESEL.
     Paszport serii „AB” przystosowany jest do odczytu maszynowe-go. Wypełniany jest poprzez grawerowanie laserowe w podłożu poliwę-glanowym. Przy czym fotografia jest grawerowana na płasko, a dane personalne na wyskok – wyczuwalne pod palcem. Podczas personaliza-cji danych osobowych zawierających zbyt wiele znaków stosuje się za-sadę pomniejszania lub pisania w dwóch wierszach. Prawidłowo wysta-wiony paszport może mieć wygrawerowane nazwisko czcionką standar-dową, a imię lub imiona czcionką zmniejszoną, nigdy zaś odwrotnie.
     Omawiany wzór dokumentów w świetle ultrafioletowym o zakre-sie długości fal 254 i 365 nm wykazuje zmianę kolorystyki widocznych zabezpieczeń. 


Różnice w kolorystyce zakresu długości fal 254 nm i 365 nm26.

     W paszporcie serii „AB” podobnie jak w paszportach serii „AA/BM” na stronie 2 znajdują się rubryki przeznaczone na wpisywanie dzieci do lat 16–stu, towarzyszące posiadaczowi dokumentu przy prze-kraczaniu granicy. Zgodnie ze zmianą do ustawy z dnia 13 lipca 2006 r. o dokumentach paszportowych, od 11 sierpnia 2012 nie ma możliwości wpisania dzieci do paszportu.
     Paszporty serii „AB” są ważne do lutego 2016 roku, jednak wielu użytkowników tych dokumentów skarży się na występujące w nich uster-ki, wśród których na pierwszym miejscu wymienić należy odrywanie się sztywnej wklejki personalizacyjnej.
     Kolejnym paszportem dziesięcioletnim jest paszport serii „AP”, wdrożony 14.03.2006 roku. Wzór dokumentu wydawano zaledwie do 26.08.2006 roku. 


Na zdjęciu: okładka paszportu serii „AP”27.

     Paszport wydawany był na okres 10 lat, ważny jest na wszystkie kraje świata. Małoletniemu przed ukończe-niem 5 roku życia na żądanie rodziców mógł być wydany paszport, z tym, że jego waż-ność nie mogła przekroczyć 5 lat od daty jego wydania.
     Dokument oprawiony jest w okładki kartonowe miękkie w obwolucie w kolorze burgundzkiego wina. Na froncie dokumentu po raz pierwszy pojawia się oznaczenie przynależności do Unii Europejskiej, oraz nazwa dokumentu powtórzona w językach polskim, angielskim i francuskim. Paszport posiada 40 numerowanych stron oraz 2 nienumerowane, czyli wklejkę personalizacyjną.
     Paszport w momencie wprowadzenia wzbudził podziw ze względu na barwne grafiki umieszczone na kartach i wyklejkach. Technicznie można powiedzieć, że zastosowano w nim najnowsze techniki zabezpieczeń stosowane w tym czasie. Nie zabrakło zabezpieczeń w papierze jak wielotonowy znak wodny umieszczony na kartach i dwu-tonowy na wklejce personalizacyjnej. Umieszczono nitkę zabezpieczającą z mikrodrukiem reagującą w świetle ultrafioletowym. W porównaniu z poprzednim wzorem dokumentu zmieniono lokalizacje tego zabezpie-czenia umieszczając go wzdłuż wewnętrznych krawędzi. W świetle dziennym jak i ultrafioletowym dostrzegamy włókna zabezpieczające.
     Wykorzystano właściwie wszystkie zabezpieczenia drukarskie takie jak druk wklęsły na wyklejkach, druk typograficzny do oznaczenia serii i numeru na stronie pierwszej. Na stronie personalizacyjnej w tym wzorze kontynuowany jest element naniesiony sitodrukiem tzn. litery RP z prawej strony fotografii. Nie zabrakło zabezpieczeń w postaci efektu kątowego oraz farby OVI. W dokumencie występują liczne mikrodruki. Na uwagę zasługuje także gilosz dokumentu wykazujący cech druku iryso-wego i reliefowego, niejednolity na stronach i wyklejkach. Dodatkowo na stronach występuje zabezpieczenie specjalne recto– verso.

 


Pierwsza wyklejka i strona wizowa paszportu serii „AP”28. 




Litery RP umieszczone z prawej strony fotografii naniesione sitodrukiem29.

Strona personalizacyjna paszportu30

     Strona personalizacyjna paszportu (na zdjęciu) to wkładka zbudowana z poliwęglanu z rdzeniem papierowym, przeszyta przez środek. Paszport personalizowany jest w Centrum Personalizacji Dokumentów za pomocą grawerunku laserowego. Nad wizerunkiem właściciela umieszczony jest generowany komputerowo hologram przedstawiający wiele obrazów o wysokiej rozdzielczości. Hologram w kształcie konturów Polski tworzy efekty kinematyczne, efekty zmiany barwy, od-wrócenia kontrastów i inne efekty specjalne.

     W dokumencie tym po raz pierwszy spotykamy się z zabezpie-czeniami widocznymi w świetle ultrafioletowym na obwolucie. Wewnątrz aktywność pod działaniem fal UV wykazują włókna zabezpieczające, nitka zabezpieczająca, elementy graficzne odmienne na poszczególnych kartach jak również zabezpieczenia strony personalizacyjnej.
      W opisywanym dokumencie, podobnie jak w poprzednim, cześć nadruków wykonano przy użyciu farby metamerycznej, która pod działa-niem światła podczerwonego powoduje brak widoczność tych elemen-tów. 

 
Obwoluta i strona wizowa w świetle ultrafioletowym31.

     W dniu 28 sierpnia 2006 r. – zgodnie z Rozporządzeniem Mini-stra Spraw Wewnętrznych i Administracji z 28 sierpnia 2006 r. wydawany jest nowy wzór paszportu serii „AS” zawierający chip z danymi biome-trycznymi posiadacza.
     Szata graficzna dokumentu oraz zabezpieczenia są takie, jak paszporcie serii „AP”.
     W paszporcie serii „AS” uwagę zawraca inna niż poprzednio, sztywna kartonowa okładka oraz uwidocznione na froncie oznaczenie informujące o występowaniu wewnątrz dokumentu biometrii. Wprowadzone zabezpieczenia elektroniczne w postaci chipu z zakodowaną informacją o posiadaczu od 29 czerwca 2009 roku zostały wzbogacone o drugą cechę biometryczną, tj. zapis odcisków palców. Strona personalizacyjna posiada bardzo podobną szatę graficzną, dostrzegalne różnice pojawiają się w barwie elementów tła giloszowego strony personalizacyjnej. Zabezpieczenia w świetle ultrafioletowym są identyczne. 


Obwoluta paszportu serii „AS”32. 


Strona personalizacyjna paszportu serii „AS”33.


Strona personalizacyjna paszportu serii „AS”34. 

Powyżej: wzór paszportu biometrycznego wydawanego od 15.07.2011 r.35.

     Jest to nieznacznie wzbogacony wzór dokumentu 10-letniego z biometrią: zmiany polegają na wyrazistości kolorystki oraz elementów widocznych w świetle ultra-fioletowym strony personalizacyjnej. Poniżej: strona paszportu w świetle UV36. 

     Produkowany w Polskiej Wytwórni Papierów Wartościowych S.A. paszport biometryczny posiada profesjonalny system zabezpieczeń stosowanych na różnych etapach jego produkcji. Dokument będący swo-istą wizytówka naszego Państwa, podnosi prestiż Polski na arenie mię-dzynarodowej, ponieważ jest jednym z najnowocześniejszych w świecie.


Podsumowanie

     Podsumowując przegląd zabezpieczeń dokumentów wydanych na prze-łomie wieków nie sposób przeoczyć rewolucyjnego postępu, jaki nastąpił w tym zakresie. Proces ten szczególnie uwidocznił się po 2006 roku, gdy na pierwsze miejsce wysuwa się integracja wizerunku posiadacza i jego danych za pomocą grawerunku laserowego.
     Ponadto zastosowanie zabezpieczeń specjalnych takich jak: farba OVI, hologram, sitodruk, czy liczne mikrodruki.
     Nie można zapomnieć o zróżnicowaniu tła stron dokumentu oraz reakcji w świetle ultrafioletowym. Zastosowanie wielotonowych znaków wodnych także przyczynia się do zmniejszenia ryzyka podrabiania dokumentów. Kluczowym gwarantem bezpieczeństwa i niejako osiągniętym maksimum jest wprowadzenie do dokumentów paszportowych danych biometrycznych.
     Działania polegające na wzbogacaniu dokumentów podróży w szereg zabezpieczeń mają jeden zasadniczy cel: zapewnienie szeroko pojętego bezpieczeństwa państwa.

1, 2, 3, 4, 10, 11, 11a, 13, 19, 25 Fotografia ze zbiorów Autorki artykułu. 
5 http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/3/34/Paszport1934.png 

6, 7, 8 http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/2/2b/PaszportRzeczpospolitaPolska.1931.jpg
9 http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/0/05/Wkladka.paszportowa.okladka.jpg 
12 http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/45/Polish_passport_cover_before_1990.jpg 
14 http://album.strazgraniczna.pl/POLSKA/A/A2/opis%20cech/10.htm 
15 http://album.strazgraniczna.pl/POLSKA/A/A3/opis%20cech/70.htm 
16 http://album.strazgraniczna.pl/POLSKA/A/A3/opis%20cech/60.htm 
17 http://album.strazgraniczna.pl/POLSKA/A/A2/opis%20cech/64b.htm
18 http://album.strazgraniczna.pl/POLSKA/A/A3/opis%20cech/64b.htm 

20 http://album.strazgraniczna.pl/POLSKA/A/A3/opis%20cech/63.htm 
21http://album.strazgraniczna.pl/POLSKA/A/A3/opis%20cech/72.1.htm
22 http://album.strazgraniczna.pl/POLSKA/A/A1/PASZPORT%20AB/mat%20foto/okladka/okladka.htm 
23 http://album.strazgraniczna.pl/POLSKA/A/A1/Opis_A/numery_stron_64_64b.htm 
24 http://album.strazgraniczna.pl/POLSKA/A/A1/PASZPORT%20AB/mat%20foto/strona%20dane %20pers/zabezpiecz%20foto/dane%20pos_foto_32.htm
26 http://album.strazgraniczna.pl/POLSKA/A/A1/Opis_A/uv_254nm_17.htm 
27 http://album.strazgraniczna.pl/POLSKA/A/A4/opis_cech/10.htm 
28 http://album.strazgraniczna.pl/POLSKA/A/A4/opis_cech/41.1.htm 
29 http://album.strazgraniczna.pl/POLSKA/A/A4/opis_cech/67a.htm
30 http://album.strazgraniczna.pl/POLSKA/A/A4/opis_cech/60.htm 
31 http://album.strazgraniczna.pl/POLSKA/A/A4/opis_cech/11.htm 
32 http://album.strazgraniczna.pl/POLSKA/A/A_5/opis_cech/10.htm 
33 http://album.strazgraniczna.pl/POLSKA/A/A_5/opis_cech/60.htm
34 http://album.strazgraniczna.pl/POLSKA/A/A_5/opis_cech/67.1.htm 
35 http://album.strazgraniczna.pl/POLSKA/A/A_6/opis_cech/20.htm
36 http://album.strazgraniczna.pl/POLSKA/A/A_6/opis_cech/30.htm