Historia powołania Straży Granicznej w 1990 roku.
Wybrane fragmenty dotyczące utworzenia i pierwszych lat funkcjonowania Straży Granicznej
Zmiany, jakie dokonały się w Polsce od przełomu lat 1989 – 1990, musiały także dotyczyć ochrony granicy państwa i kontroli ruchu granicznego oraz administrowania jej przebiegiem (oznakowaniem, zmianami na ciekach wodnych). Na początku 1990 roku potrzeba ta wywołała dyskusję na temat właściwego rozwiązania (modelu ochrony), zarówno w aspekcie czynnościowym (cele strategiczne, operacyjne, zadania, procedury), jak i rzeczowym (jaki podmiot ma to robić, jaką przyjąć strukturę organizacyjną, kto w niej ma funkcjonować, jaki powinien być poziom instrumentalizacji działań). Rozmowy na ten temat były prowadzone przede wszystkim w dawnym Dowództwie Wojsk Ochrony Pogranicza, wśród młodej kadry żołnierzy WOP funkcjonujących nieformalnie w Niezależnym Ruchu Żołnierzy Zawodowych WOP, a także w jedynej w resorcie spraw wewnętrznych uczelni wyższej - Akademii Spraw Wewnętrznych (Katedrze Organizacji i Zarządzania). Należy nadmienić, iż mimo dominujących w Europie rozwiązań typowo policyjnych była też grupa zwolenników militaryzacji ochrony granicy Polski i stworzenia klasycznego kordonu wojskowego na granicy wschodniej. Wybór padł na rozwiązania policyjne, a instytucją realizującą ochronę granicy miała być Straż Graniczna.
Straż Graniczna III Rzeczypospolitej Polskiej została powołana Ustawą z dnia 12 października 1990 roku (DzU. nr 78, poz: 462). Nie powstała jednak z dnia na dzień. Ustawodawca określił sześciomiesięczny termin jej zorganizowania. Zadanie to minister spraw wewnętrznych K. Kozłowski - na mocy Decyzji nr 53/90 z 5 listopada 1990 roku - powierzył 13-osobowemu zespołowi pod kierownictwem płka doc. dr hab. M. Lisieckiego, który pracę rozpoczął jako pracownik naukowy i jednocześnie doradca ministra spraw wewnętrznych, a kończył już jako komendant główny Straży Granicznej, mianowany na to stanowisko przez prezesa Rady Ministrów T. Mazowieckiego 29 listopada 1990 roku[1]". Połączenie tych dwóch funkcji. a w praktyce trzech (także obowiązków dowódcy WOP do chwili ich rozformowania), znacznie ułatwiło działania szczególnie w sferze decyzyjnej.
Prace organizacyjne nad Strażą Graniczną były silnie wspomagane przez Niezależny Ruch Żołnierzy Zawodowych WOP (a następnie Niezależny Samorządny Związek Zawodowy Funkcjonariuszy Straży Granicznej) oraz przez wąską grupę kadry kierowniczej WOP.
Organizacja Straży Granicznej została zakończona przed ustawowo określonym terminem. Zgodnie z Zarządzeniem nr 47/91 Ministra Spraw Wewnętrznych[2] z dniem 15 maja 1991 roku zostały rozformowane Wojska Ochrony Pogranicza (rozformowano wszystkie jednostki WOP, zwolniono do rezerwy wszystkich żołnierzy zawodowych), od 16 maja 1991 roku zaś Straż Graniczna przejęła ochronę granicy państwowej RP i kontrolę mchu granicznego (po utworzeniu 13 oddziałów SG oraz dokonaniu naboru do SG). 16 maja został ustanowiony Dniem Straży Granicznej.
Istotne jest to, że każda osoba przyjmowana do Straży Granicznej podlegała weryfikacji przez powołane do tego celu zespoły (służbowy i niezależnie związkowy). Dotyczyło to także byłych -czy też zwalnianych - żołnierzy WOP. Nie zachodził tak jak np. w policji „automatyzm" w zakresie przyjmowania żołnierzy WOP do Straży Granicznej.
W toku dalszych prac organizacyjnych w sierpniu 1991 roku przejęto Morską Brygadę Okrętów Pogranicza z Ministerstwa Obrony Narodowej i przekształcono ją w Morski Oddział SG. Wiosną 1992 roku rozformowano dwa lądowe nadmorskie oddziały SG, których siły i środki zostały włączone w skład Morskiego Oddziału SG. Wydano ponad 60 aktów wykonawczych do ustaw granicznych.
Straż Graniczna stała się jednolitą umundurowaną i uzbrojona formacją typu policyjnego, w dużym stopniu skadrowaną, będącą jednocześnie częścią administracji rządowej typu specjalnego. Komendant główny Straży Granicznej pełni funkcję centralnego organu administracji rządowej właściwego w sprawach ochrony granicy państwowej oraz kontroli ruchu granicznego, natomiast komendanci oddziałów, strażnic, granicznych placówek kontrolnych i dywizjonów to organy terenowe. Ogólny nadzór nad funkcjonowaniem Straży Granicznej sprawował minister spraw wewnętrznych.
Do głównych zadań Straży Granicznej ustawodawca przypisał:
– ochronę granicy państwowej na lądzie i na morzu przed bezprawnym jej przesuwaniem, nielegalną migracją, bezprawnym przemieszczaniem towarów; zadanie to wykonywane było za pomocą metod operacyjno – poznawczych i fizycznych (liniowych);
– organizowanie i dokonywanie kontroli ruchu granicznego w drogowych, kolejowych, lotniczych, morskich i rzecznych przejściach granicznych; była ona ukierunkowana przede wszystkim na kontrolę dokumentów uprawniających do przekroczenia granicy państwowej przez osoby i środki transportu oraz kontrolę antyterrorystyczną, a także zapobieganie wywozu z kraju dokumentów stanowiących tajemnicę państwową lub służbową;
– wydawanie zezwoleń na przekroczenie granicy państwowej, w tym wiz; w przejściach granicznych wydawano wizy cudzoziemcom, weryfikowano wizy wydane przez polskie placówki dyplomatyczne i konsularne; Straż Graniczna wydawała także zezwolenia na przekraczanie granicy państwowej w formie przepustki oraz podejmowała decyzje w sprawach wiz cudzoziemców, wobec których placówki dyplomatyczne i konsularne nie miały uprawnień do ich samodzielnego udzielania;
– rozpoznawanie, zapobieganie i wykrywanie przestępstw i wykroczeń oraz ściganie ich sprawców, w zakresie określonym ustawą o ochronie granicy państwowej oraz innymi ustawami;
– zapewnienie porządku publicznego na obszarze przejść granicznych, a w zakresie właściwości Straży Granicznej także w strefie nadgranicznej; podejmowano niezbędne przedsięwzięcia prewencyjne (posterunki, patrole, legitymowanie osób) oraz działania interwencyjne w przypadku naruszenia porządku prawnego - często przy użyciu środków przymusu bezpośredniego, a w określonych ustawowo przypadkach także przy użyciu broni palnej;
– osadzanie i utrzymywanie znaków granicznych na lądzie oraz sporządzanie, aktualizacja i przechowywanie granicznej dokumentacji geodezyjnej i kartograficznej;
– ochronę nienaruszalności znaków i urządzeń służących do ochrony granicy;
– wykonywanie postanowień umów międzynarodowych w stosunkach prawnych na granicach; komendant główny Straży Granicznej był jednocześnie głównym pełnomocnikiem granicznym RP, zadanie to wykonywano za pomocą aparatu pełnomocników granicznych;
– gromadzenie i przetwarzanie informacji z zakresu ochrony granicy państwowej i kontroli ruchu granicznego oraz udostępnianie ich właściwym organom państwowym;
– nadzór nad eksploatacją polskich obszarów morskich oraz przestrzeganiem przez statki przepisów obowiązujących na tych obszarach; funkcjonariusze jednostek pływających Straży Granicznej wspólnie z inspektorami urzędów morskich lub samodzielnie kontrolowali, czy statki są uprawnione do działalności, jaką wykonują, czy mają przewidziane prawem zezwolenia oraz czy żegluga, rybołówstwo lub inna działalność jest wykonywana zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa i umowami międzynarodowymi: ponadto mieli obowiązek wykrywania zanieczyszczeń środowiska morskiego i ich sprawców;
– ochronę granicy państwowej w przestrzeni powietrznej poprzez prowadzenie obserwacji statków powietrznych i obiektów latających przelatujących przez granicę państwową na małych wysokościach oraz informowanie o tych przelotach właściwych jednostek Wojsk Lotniczych i Obrony Powietrznej;
– zapobieganie transportowaniu przez granicę odpadów i szkodliwych substancji chemicznych oraz materiałów promieniotwórczych, a także zanieczyszczeniu wód granicznych;
– zapobieganie przemieszczaniu przez granicę narkotyków i substancji psychotropowych;
– wykonywanie innych zadań, zwłaszcza z ustawa kamo – skarbowej w zakresie ścigania skarbowych przestępstw granicznych (przemyt towarów i dewiz) w obrocie towarowym z zagranicą oraz z ustawy dewizowej; ponadto w związku z ustawowym upoważnieniem komendanta głównego SG do wykonywania zadań ministra spraw wewnętrznych w zakresie ochrony granicy państwowej na lądzie i na morzu oraz kontroli ruchu granicznego, a także wykonywaniem funkcji głównego pełnomocnika granicznego RP - prowadzenie rozmów w imieniu rządu RP w sprawach dotyczących migracji przez granice państwa, otwierania bądź zamykania przejść granicznych, incydentów granicznych[3].
Struktura organizacyjna Straży Granicznej była ściśle dostosowana do potrzeb realizacji przedstawionych wyżej zadań. Zgodnie z ideą lean management w porównaniu z Wojskami Ochrony Pogranicza była bardziej płaska i zdecentralizowana, jednostki znajdowały się bliżej granicy. Obejmowała ona trzy szczeble hierarchii: komendanta głównego jako organ centralny, komendantów oddziałów, komendantów strażnic, granicznych placówek kontrolnych, dywizjonów jako organy terenowe. Każdy z nich wykonywał swoje zadania za pomocą podległych im urzędów (komend, jednostek). Pod koniec 1991 roku w Straży Granicznej funkcjonowało 12 oddziałów, w tym jeden morski (a ściślej: morsko – lądowy).
Wyzwaniem strategicznym w tamtym okresie było wzmocnienie granicy wschodniej poprzez tworzenie nowych przejść granicznych, strażnic, granicznych placówek kontrolnych; stopniowo przenoszono siły i środki przede wszystkim z granicy zachodniej i południowej. Z chwilą przejęcia strażnic od Wojsk Ochrony Pogranicza na granicy z ZSRR było ich 28 (długość odcinka ochranianej granicy 20 – 40 km, średnio 44 km, przy bardzo niskiej obsadzie etatowej ), na granicy z Czechosłowacją 73 (długość odcinka ochranianej granicy 8 – 34 km, średnio 18 km), z Niemcami 32 (długość odcinka ochranianej granicy 8 – 27 km, średnio 14 km) Na granicy morskiej było 14 strażnic, funkcjonowało 67 POWT[4] (50 bliskiego i 17 dalekiego zasięgu).
Podpisanie multilateralnej umowy o readmisji z 29 marca 1991 między Polską a państwami grupy Schengen (jako warunek konieczny do zniesienia wiz dla Polaków przy podróży do państw Unii Europejskiej) spowodowało, że faktycznie od tego momentu można mówić o przeniesieniu granicy Unii na granicę wschodnią RP. W praktyce ochrona granicy zachodniej oraz kontrola ruchu granicznego stała się zbędna, gdyż zgodnie z umową każda osoba, która nielegalnie przekroczyła przez teren Polski granicę państwa należącego do grupy Schengen, była przekazywana Polsce. Głównym kierunkiem strategicznym doskonalenia funkcjonowania Straży Granicznej stało się więc wzmacnianie granicy wschodniej stanowiącej bufor wjazdowy do Unii Europejskiej oraz ograniczanie sił i środków na granicy zachodniej i południowej. Proces ten został przyspieszony po przystąpieniu Polski do grupy Schengen w roku 2007.
Kończąc, należy wymienić z imienia i nazwiska głównych twórców Straży Granicznej z powołanego Decyzją nr 53/90 Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 5 listopada 1990 roku zespołu do zorganizowania Straży Granicznej. Są to: płk doc. dr hab. Marek Lisiecki (doradca Ministra Spraw Wewnętrznych, późniejszy pierwszy komendant główny Straży Granicznej) – przewodniczący zespołu; płk mgr Ryszard Dobrowolski (DWOP, późniejszy zastępca komendanta głównego Straży Granicznej) – zastępca przewodniczącego: ppłk doc. dr hab. Stanisław Hoc (UOP); podinsp. mgr Krzysztof Kocięcki (KG policji); podinsp. inż. Marek Deręgowski (BAG MSW); płk mgr Eugeniusz Zuziak (DWOP, późniejszy dyrektor biura w KGSG); płk dypl. Tadeusz Jagodziński (GB WOP); kmdr por. mgr Janusz Kowiranda (DWOP); kmdr por. inż. Jan Nazarkiewicz (BD OP); ppłk inż. Piotr Arabski (DWOP); mjr mgr Ryszard Grabowski (DWOP, NRŻZ WOP, późniejszy dyrektor Biura w KGSG); mjr dypl.Zygmunt Staniszewski (DWOP, późniejszy komendant oddziału SG); kpt. Tomasz Szkliński (KB WOP, NRŻZ WOP, późniejszy komendant oddziału SG).
Stan etatowy Straży Granicznej na dzień 1 czerwca 1992 roku obejmował 10 269 stanowisk funkcjonariuszy w służbie stałej, 7562 funkcjonariuszy w służbie kandydackiej oraz 3100 stanowisk cywilnych. Stan ewidencyjny (rzeczywisty) był jednak niższy – 6089 funkcjonariuszy w służbie stałej, 6359 funkcjonariuszy w służbie kandydackiej i 2754 pracowników cywilnych. Niepełna obsada etatowa wymuszała dodatkowe obciążenie funkcjonariuszy w służbie.
Przypisany w pierwszych latach funkcjonowania SG zakres zadań uległ pewnym zmianom. Rozszerzono go o kontrolę legalności pobytu i zatrudnienia cudzoziemców na terytorium RP oraz rozpoznawanie, zapobieganie i wykrywanie przestępstw dotyczących handlu ludźmi. Zmniejszono zakres zadań o charakterze mobilizacyjno – obronnym. Obecnie struktura Straży Granicznej składa się z Komendy Głównej SG, 9 oddziałów SG, około 100 placówek SG, 2 dywizjonów SG, 3 ośrodków szkolenia. W formacji pełni służbę około 15 tysięcy funkcjonariuszy, zatrudnionych jest prawie 3,5 tysiąca pracowników. Straż Graniczna ochrania granicę o długości ponad 3,5 tysiąca km.
Status prawny i etos pracowników formacji granicznych
Sprawy związane ze służbą żołnierzy i funkcjonariuszy formacji granicznych oraz uprawnieniami po jej zakończeniu regulowane były i są oddzielnymi aktami normatywnymi. Zawsze wobec kandydatów do służby stawiano dość wysokie wymagania. Przykładowo obecnie w Straży Granicznej „służbę może pełnić osoba posiadająca wyłącznie obywatelstwo polskie, o nieposzlakowanej opinii, niekarana za przestępstwo lub przestępstwo skarbowe, korzystająca w pełni z praw publicznych, posiadająca co najmniej wykształcenie średnie lub średnie branżowe oraz zdolność fizyczną i psychiczną do służby w formacjach uzbrojonych, podległych szczególnej dyscyplinie służbowej, której gotowa jest się podporządkować, a także dająca rękojmię zachowania tajemnicy stosownie do wymogów określonych w przepisach o ochronie informacji niejawnych”[5]. W pierwotnym brzmieniu Ustawy o Straży Granicznej z 12 października 1991 roku kandydaci do służby musieli się dodatkowo charakteryzować „nieskazitelną postawą moralną i patriotyczną". Ten wymóg z 1991 roku decydował o przyjęciu lub odmowie przyjęcia do Straży Granicznej m.in. byłych żołnierzy Wojsk Ochrony Pogranicza.
Stosunek służbowy w przeszłości i obecnie z reguły powstawał oraz powstaje w drodze mianowania. Okres służby stałej poprzedzał i poprzedza okres służby przygotowawczej. Dobowy czas służby był i jest dość elastyczny, dużo dłuższy niż w innych zawodach.
Przykładowo w Straży Granicznej okresu międzywojennego funkcjonariuszowi przysługiwały w ciągu miesiąca tylko dwie doby wolne od służby. Uprawnienia do czasu wolnego w późniejszym czasie zostały rozszerzone.
W Polsce międzywojennej żołnierze i funkcjonariusze organów ochrony granicy państwowej i kontroli ruchu granicznego mieli status funkcjonariusza państwowego lub wojska. Przysługiwało im prawo do świadczenia emerytalnego po upływie 10 lat służby. Za ten okres emerytura wynosiła 40% uposażenia i wzrastała za każdy następny rok o 2,4%. Nie mogła jednak przekroczyć 100% uposażenia. W późniejszym okresie nabycie uprawnień emerytalnych zostało wydłużone do 15 i obecnie 25 lat służby. maksymalną wysokość emerytury ograniczono do 75% uposażenia.
Obecnie funkcjonariusza Straży Granicznej zwalnia się ze służby w przypadkach: niezdolności do służby, osiągnięcia określonego wieku (55 lat szeregowi, podoficerowie, chorążowie; 58 oficerowie, 60 lat generałowie). Podobne zasady obowiązywały w okresie międzywojennym.
W ostatnich latach stabilność zobowiązań emerytalnych państwa wobec funkcjonariuszy Straży Granicznej została zachwiana – kilkakrotnie je zmieniono. Dwukrotnie, w roku 2009 i 2017, na zasadzie odpowiedzialności zbiorowej wielu funkcjonariuszom obniżono w znaczny sposób emerytury, mimo że wcześniej państwo polskie w trybie indywidualnych decyzji personalnych potwierdziło ich nieskazitelną postawę moralną i patriotyczną, a za wzorową służbę w III RP (często z narażeniem życia i zdrowia) byli wielokrotnie wyróżniani. Skrzywdzono wiele osób - szczególnie tych, którzy w najtrudniejszym okresie zmian ustrojowych w Polsce zapewnili ciągłość funkcjonowania państwu polskiego, bezpieczeństwo kraju oraz nienaruszalność granicy RP. Zachwiane zostało zaufanie do gwarancji udzielanych przez państwo polskie.
W formacjach granicznych funkcjonowały i funkcjonują odrębne taryfikatory płac. Z założenia płace te miały być wyższe niż w innych zawodach ze względu na nieograniczony służby, pełnienie służby z narażeniem życia i zdrowia (własnego i rodziny) oraz w mało atrakcyjnych miejscowościach. Tak jednak nie jest. Zmianie uległy także inne uprawnienia funkcjonariuszy, które zmniejszyły atrakcyjność tego zawodu.
Formacje graniczne charakteryzują się specyficzną kulturą organizacyjną będącą wypadkową doświadczeń funkcjonowania jako administracja specjalna, wojsko i policja. Przywiązuje się w niej dużą wagę do:
– identyfikowania przyszłych rzeczywistych i potencjalnych zagrożeń;
– formułowania strategii działania;
– planowania strategicznego i operacyjnego;
– maksymalizacji efektu synergetycznego przez odpowiednie wykorzystywanie wiedzy, zdolności i doświadczeń funkcjonariuszy;
– szerokiego współdziałania;
– wewnętrznej integracji;
– stosowania prostych kryteriów i mierników ocen;
– ciągłego doskonalenia;
– wprowadzenia zmian opartych na podnoszeniu sprawności, jakości i innowacyjności działań;
– Obserwuje się także coraz większy udział kobiet w służbie. Na kulturę organizacyjną oddziałuje otoczenie, szczególnie polityczne, które z jednej strony wzmacnia pożądane zmiany, z drugiej jednak w niektórych obszarach osłabia kształtowaną przez lata tradycję. Przykładowo nie wypada powoływać się na dokonania poprzedników. To, co inni zrobili, trzeba ocenić źle lub przemilczeć i szukać nowych rozwiązań. Nie motywuje to pozytywnie do projektowania i wdrażania pożądanych zmian, a także hamuje postęp.
Podsumowanie
Jak wykazano w niniejszym opracowaniu, istotnymi elementami w systemie bezpieczeństwa państwa są: granica państwa, jej ochrona, kontrola ruchu osobowego i towarowego odbywającego się przez granicę, a także później w kraju. Ochrona i kontrola ruchu granicznego w okresie ostatnich stu lat była realizowana przez różne formacje, głównie policyjne i wojskowe, zaliczane do administracji specjalnej. Od 1991 roku za ten obszar działalności odpowiada Straż Graniczna - formacja jednolita, uzbrojona i umundurowana, utworzona do ochrony granicy państwowej na lądzie i na morzu oraz odpowiedzialna za organizowanie i prowadzenie kontroli ruchu granicznego, a także kontrolę legalności pobytu i zatrudnienia cudzoziemców na terytorium RP. Do zadań Straży Granicznej należy również rozpoznawanie, zapobieganie i wykrywanie przestępstw dotyczących handlu ludźmi. Główne zagrożenia na granicy państwa wiążą się (i w przyszłości będą się wiązały) z masowością ruchu granicznego i towarowego, który jest źródłem z jednej strony korzyści dla każdego państwa, z drugiej zaś źródłem potencjalnych zagrożeń. Szczególnym rodzajem zagrożeń są i będą masowe migracje zarobkowe wynikające z coraz większego zróżnicowania poziomu życia w poszczególnych częściach świata, a także przypadki przemieszczania się osób i towarów wykorzystywanych w działalności mafijnej oraz terrorystycznej.
Bibliografia
Bierzanek R., Symonides J., Prawo międzynarodowe publiczne, PWN,Warszawa 1994.
Czech Z., Organizacja i zadania Korpusu Ochrony Pogranicza w Polsce w latach 1924 – 1939, „Biuletyn WOP” nr 2/22, maj 1963.
Góralczyk W., Prawo międzynarodowe publiczne, PWN, Warszawa 1983.
Grochowski L.W., Organizacja ochrony granic II Rzeczypospolitej, (w:) Ochrona granic państwa w końcu XX wieku, cz. II, red. L.W. Grochowski, CSSG, Kętrzyn 1993.
Lisiecki M., Kontrola ruchu granicznego w II RP, (w:) Ochrona granic państwa w końcu XX wieku, cz. II, red. L.W. Grochowski, CSSG, Kętrzyn 1993.
Lisiecki M., Migracja jako realne i potencjalne zagrożenie dla bezpieczeństwa państwa, KUL, Lublin 2008.
Lisiecki M., Okoliczności utworzenia Straży Granicznej jako wyspecjalizowanej formacji policyjnej w latach 1990 – 1991, (w:) 225 lat policji w Polsce. Geneza i ewolucja policji, red. P. Majer, M. Seroka, WPiA UMW, Olsztyn 2017.
Lisiecki M., Zarządzanie bezpieczeństwem publicznym, Wyd. Naukowe ŁOSGRAF, Warszawa 2011.
[1] Mianowanie na stanowisko komendanta głównego Straży Granicznej odbywało się wtedy przez Prezesa Rady Ministrów – na wniosek Ministra Spraw Wewnętrznych zaopiniowany pozytywnie przez Polityczny Komitet Doradczy przy Ministrze Spraw Wewnętrznych
[2] Zarządzenie nr 47/91 Ministra Spraw Wewnętrznych z 16 maja 1991 roku w sprawie zorganizowania Straży Granicznej i rozformowania Wojsk Ochrony Pogranicza (niepublikowane).
[3] Zadania te, oczywiście z pewnymi zmianami wynikającymi z bieżących potrzeb, realizowane są do dzisiaj. Ważną zmianą, o co autorzy ustaw granicznych wnosili już w trakcie prac legislacyjnych, była rozszerzenia działań Straży Granicznej na obszar całego państwa. Należy nadmienić, że w trakcie prac legislacyjnych podnoszono też potrzebę lepszej ochrony granicy przed wjazdem na teren RP poprzez czynne uczestnictwo Straży Granicznej w systemie wydawania wiz przez placówki dyplomatyczne i konsularne RP oraz delegowania funkcjonariuszy SG do tych placówek. M. Lisiecki, Okolicznościutworzenia Straży Granicznej jako wyspecjalizowanej formacji policyjnej w latach 1990 – 1991, (w:) 225 lat policji w Polsce. Geneza i ewolucja policji, red. P. Majer, M. Seroka, WPiA UMW, Olsztyn 2017, s. 357 – 359.
[4] POWT – posterunków obserwacji wzrokowo – technicznej
[5] Art. 31 ust. 1 Ustawy z dnia 12 października 1990 roku o Straży Granicznej (Dz.U. 1990, nr 78, poz. 462 z późn. Zm.).
